Shtetl, shtetlekh, township...
Multicultural townships, the phenomenon of which emerged in Middle-Eastern Europe, were a typical part of the local cultural landscape until World War II. Co-existing churches – Catholic and Orthodox, synagogues, mosques, necropoleis – Christian, Jewish, and Muslim alike, all formed the space of townships and constituted a physical proof of the intermingling of cultures. One of the types of a multicultural township was a Jewish shtetl.
Shtetl (shtetlekh, jid. a small town) is a small, provincial Jewish gmina (commune, municipality). The name is used for Jewish communities inhabiting pre-war eastern Europe: Russia, Poland, Lithuania, and eastern parts of the Austro-Hungarian Empire. Having their own particular social order and distinctive customs, the shtetls were closed off structures, self governed and where one's functioning was strictly defined by a certain set of rules. All activities were subject to gmina authorities' decisions, and breaking the established social rules could result in various punishments: being prohibited from entering the synagogue, lashing, and in extreme situations – being excluded from the community. It is worth noting that the broadly interpreted community was the basis for existing in this social setting.
Jewish residents were bound by strong, local ties and the word "shtetl" started to have an emotional tint, corresponding to the contemporary term "small homeland". The image of a peaceful, multicultural township the residents of which take care of one another is present in the memories included in the Memorial Books. Pinkas zikkaron, sefer zakkaron (hebr.), or jizker buch (jid.) is a distinct literary movement, developed after the Holocaust by the initiative of Landsmanshafts. The books' authors were always the actual residents of described townships, but left them during the tragedy of the Shoah. It is likely that the dramatic circumstances of leaving the ancestral houses influenced the shape of the later memories, which created an idealised image of a shtetl – a site of peaceful atmosphere and serene co-existence. Such an image of a bulwark of Jewish tradition and piety is given by Icchok Lejb Perec (1851-1915) in his novel Miasta i Miasteczka [Towns and Townships] or by Szalom Asz(1880–1957) in Miasteczko [Township], the prototype for which, according to some theories, was Kazimierz Dolny. As if to counter these Utopian images, two years later, in 1906, Icie Meir Weissenberg (1881-1938) created a naturalistic novel under the same title, in which he described a township culturally conflicted, divided between goys and Jews who often met with anti–Semitic reactions.
Shtetl is definitely an interesting phenomenon from an ethnographic standpoint as well. It was noticed by Shelomoh Zanvil Rapaport, knows as Szymon An-Ski (1863-1920), a writer and columnist of Jewish descent, who in 1912 went on the first of three expeditions to study the traditional culture of Eastern-European Jews. An-Ski managed to acquire an enormous number of materials (among others: folk tales, songs, manuscripts, books) and gather a rich iconography – photos of people types, synagogues and matzevas. Basing on the data gathered at that time, Folklor un etnografye [Folklore and ethnography] was written, and experiencing the folk culture of Volhyna and Podole's townships served as an inspiration to create the famous play Dybuk, czyli Na pograniczu dwóch światów [The Dybbuk, or Between Two Worlds] described by the author itself as a dramatic legend.
The collection of various materials depicting the phenomenon of multicultural townships, created during the "Shtetl Routes. The objects of Jewish cultural heritage in cross-border tourism" project carried out by The "Grodzka Gate – NN Theatre" Centre in Lublin in cooperation with partners from Ukraine and Belarus, is an attempt to illustrate the distinctive landscape of the bygone townships. Their space was created by the grand architecture of temples and monasteries, brick tenements, schools and town halls as well as, and maybe most importantly, by the less grand, often wooden, residential housing. All these objects and their users – because it was the human relationships that constituted the core of shtetls – were captured on postcards from the 20th century, invaluable during the work on reconstructing the space of a township, and often being the only data on its original shape. The picture of a pre-War township is completed thanks to: the press, titles aimed at tourists, authorial reports from travels, as well as documents of everyday life such as advertising leaflets, posters or things as mundane as bus timetables. One could not omit Kazimierz Dolny as captured by the lens of the Jewish photographer Jerzy Benedykt Dorys (1901-1990) either. The first instance of Polish photojournalism presents Kazimierz from behind the scenes, without a Renaissance filter that usually defined the presented substance of the town. During the vacation by the Vistula River, Dorys set in stone the image of multicultural reality – distant from idyllic visions of Perec or Asz, but not as brutal as Weissenberg's either. In creating an authentic portrait of one city, he managed to save at least a piece of the world that does not exist any more.

Bełz
http://www.polona.pl

Bełz, sąd i cerkiew

Bełz, widok ogólny

Kościół na Zameczku w Bełzie

Bełz

Cerkiew w Bełzie

Kościółek Matki Bożej na bełzkim Zameczku

Pozdrowienia z Bełza

Kościół w Bełzie

Bereźne

Berezno nad Słuczą

Biłgoraj

Afisz z Biłgoraja

Rzeka Sukiel w Bolechowie

Bolechów, ogólny widok

Park miejski w Bolechowie

Bolechów, Szkoła Państwowa dla Leśniczych

Bolechów, dworzec kolejowy

Bolechów, willa dr. Kleinberga

Bolechów, Salomonowa Górka

Bolechów, kościół

Bolechów, poczta i sąd grodzki

Pocztówka ośmiowidokowa z Bolechowa

Bolechów, szkoła powszechna

Bolechów, magistrat

Rynek w Bolechowie

Bolechów, ulica Czackiego

Cerkiew i magistrat w Bolechowie

Widok z Bolechowa, Zakamień

Widok z okolic Bolechowa

Miasto Bolechow osadzone w roku Christusa Pana 1601.

Bolechów, c.k. Salina

Brody

Brody

Brody, pawilon zegarowy

Brody

Brody, ul. Ułanów Krechowieckich

Brody, Sokół

Brody, granica

Rynek w Brodach

Brody - Radziwiłłów

Rynek w Brodach

Brody, Hotel Europejski

Brody, Pałac państwa Brodów

Brody, gimnazyum Arceks Rudolfa

Brody, izba handlowa

Rynek w Brodach

Rynek w Brodach

Brody, ogólny widok

Fasada zamku Koniecpolskich w Brodach

Brody, widok ogólny

Rynek w Brodach

Brody, plac targowy

Rynek w Brodach

Brody, wjazd do miasta z dworca

Brody, ul. J. Korzeniowskiego

Brody, rynek A – B

Brody, ul. Złota

Ratusz w Buczaczu

Buczacz, kościół z roku 1765, fot. E. Manz

Buczacz, figura Matki Boskiej

Ulica w Buczaczu

Buczacz, fot. A. Friedrich

Buczacz, widok ogólny

Buczacz, widok ogólny

Buczacz, gimnazjum

Buczacz

Buczacz, widok ogólny, fot. E. Manz

Buczacz, cerkiew św. Mikołaja, fot. E.Manz

Buczacz, gmach Sokoła

Buczacz, most kolejowy, E. Manz

Buczacz, baszta zamkowa

Buczacz, ulica Murarska

Ruiny zamku w Buczaczu

Ruiny zamku w Buczaczu

Pozdrowienie z Buczacza, Buczacz przed woyną, panorama, fot. Nussenbaum

Buczacz, klasztor O. O. Bazyljanów

Buczacz, szkoła królowej Jadwigi i Sokół, fot. E. Mantz

Buczacz, ulica Gimnazjalna

Buczacz, dworzec kolejowy

Buczacz, ul. Mickiewicza, fot. Ignacy Niemand

Buczacz, rynek od strony zachodniej

Buczacz, rynek od strony północnej

Ogólny widok Buczacza

C. k. gimnazyum państwowe w Buczaczu

Ruina zamku w Buczaczu

Pałac J. E. Hr. K. Badeniego w Busku

Busk, źródło Michalskiego

Busk, rynek

Czortków, fot. M. Bäumer

Czortków, rynek

Czortków, zamek

Czorków, Seret

Czorktów, rynek, fot. M. Bäumer

Czortków, cerkiewka

Czortków, kościół parafialny

Czortków, Kościół oo. Dominikanów

Czortków. ulica Mickiewicza

Czortków, rynek

Czortków, wille nad Seretem, fot. M. Bäumer

Czortków, bazar miejski

Czortków, ulica Kolejowa

Czortków, dworzec kolejowy

Czortków, widok ogólny, fot. M. Bäumer

Czortków, stara cerkiewka

Czortków, kościół oo. dominikanów, fot. M. Bäumer

Czortków, widok ogólny

Czortków, widok ogólny

Czortków, ulica Mickiewicza

Czortków, w tym domku urodził się poeta Ujejski, fot. M. Bäumer

Czortków, most kolejowy

Czortków, bazar miejski

Czortków, koszary piechoty

Widok ogólny Czortkowa, fot. A. Friedrich

Rzeka Horyn w Dawid-Gródku, 1930 r.

Dawidgródek

Dubno, magistrat

Dubno, rzeka Ikwa

Zamek w Dubnie

Dubno, poczta

Dubno, kościół bernardyński

Dubno, gimnazjum męskie

Dubno, klasztor

Dubno, kościół bernardyński

Iwie, kościół katolicki, fot. Heinrich Schumacher

Izbica, afisz

Izbica, afisz

Izbica, zawiadomienie

Izbica, zawiadomienie z piwiarni Cwekin

Izbica

Kazimierz Dolny, ulotka pensjonatu

Widok zamku w Kazimierzu, rys. Jan Zachariasz Frey

Kazimierz Dolny, kamienica pod świętym Krzysztofem, fot. Juliusz Kłos

Kazimierz Dolny, spichlerz, fot. Juliusz Kłos

Kazimierz Dolny, jarmark, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, jarmark, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, widok z Góry Trzech Krzyży, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, sklepik, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, przed sklepikiem, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, jarmark, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, na targu, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz DOlny, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kazimierz Dolny, fot. Edward Hartwig

Na plaży w Kazimierzu Dolny, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Na plaży w Kazimierzu Dolny, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Na plaży w Kazimierzu Dolny, fot. Benedykt Jerzy Dorys

Kobryń, rynek

Kobryń, gimnazjum państwowe

Kobryń, sąd powiatowy

Kobryń, cmentarz żołnierzy polskich poległych w roku 1920 w obronie ojczyzny

Kobryń

Kobryń

Kobryń

Kobryń

Kobyrń

Kobryń

Kobryń

Kobryń

Kobryń

Kobryń, ulica Grodzieńska

Kobryń, cmentarz

Kobryń, rynek

Kobryń

Kobryń, kościół katolicki

Kock, ogłoszenie

Kock, ogłoszenie

Korzec, ruiny zamku

Korzec

Korzec

Ruiny zamku w Korcu, fot. Edward Augustynowicz

Kościół Wniebowstąpienia N.M.P. w Korcu

Korzec, rys. Napoleon Orda

Ruiny zamku w Korcu

Ruiny zamku w Korcu

Ruiny zamku w Korcu

Kosów, Rybnica

Kosów, widok ogólny

Kosów, ulica Monasterska

Kosów, rynek

Kosów, rynek

Kosów, ulica Pensjonatowa

Kosów, nad Rybnicą

Kosów, Góra Zamkowa

Kosów, chata huculska

Kosów, lecznica dr Tarnawskiego

Kosów, plaża na Huku

Kosów, most drewniany

Kosów, saliny i "Michałków"

Kosów

Kosów widoczny z Góry Miejskiej

Pozdrowienia z Kosowa

Pozdrowienia z Kosowa

Informator ziemi kosowskiej

Cerkiew w Kosowie

Kosów

Kosów

Kowel

Kosów łazienki, lecznica dr Tarnawskiego

Kowel, dom

Kowel, cmentarz żołnierzy

Kowel

Kowel

Kowel

Kowel

Ulica w Kowlu

Kowel

Kowel

Kowel, ulica Łucka

Kowel, cerkiew

Kowel, ulica Warszawska, fot. Jan Wołyński

Kowel

Kowel, urząd pocztowy

Kowel, dworzec kolejowy

Kowel, sklepik

Kowel, fabryka tytoniu

Kowel, ambulatorium kolejowe, fot. Jan Wołyński

Kowel, cerkiew

Kowel, ogród miejski

Kowel, nad rzeką, fot. Jan Wołyński

Kowel

Kowel

Kowel, ulica Warszawska

Kowel, ulica Warszawska

Kowel, Bank Towarzystwa Wzajemnego Kredytu

Kowel, ulica 3-ego Maja

Kowel, ulica Łucka

Kowel, ulica Imperatora Aleksandra II

Kowel

Lesko, zamek

Lesko, zamek

Zamek w Lesku, fot. A. Friedrich

Zamek w Lesku, fot. A. Friedrich

Zamek w Lesku

Luboml

Mir

Mir

Nowogródek

Fara w Nowogródku, fot. Józef Żmigrodzki

Zamek w Nowogródku, fot. Henryk Poddębski

Nowogródek, rynek

Nowogródek, dworek Adama Mickiewicza

Nowogródek, widok ogólny

Nowogródek, ogólny widok śródmieścia

Nowogródek, zamek i fara

Nowogródek, Góra Mendoga

Nowogródek, hale targowe

Nowogródek, kościół

Nowogródek, rynek

Nowogródek, kościół podominikański św. Michała

Nowogródek, widok z północy

Nowogródek

Nowogródek

Nowogródek

Nowogródek

Nowogródek

Kościół farny w Nowogródku przed odbudową

Ostróg

Ostróg, baszta

Ostróg, kościół

Ostróg

Ostróg, Baszta Tatarska

Ostróg

Ostróg

Ostróg

Ostróg

Ostróg

Ostróg

Ostróg

Ostróg, ogólny widok

Ostróg, Nowe Miasto

Ostróg, Sobór Bogojawleński

Ostróg, Nowe Miasto

Ostróg, ul. Chodkiewicza

Ostróg, ulica Dubieńska

Ostróg, zamek i sobór

Ostróg, szkoła im. E. Orzeszkowej

Dworek wiejski z okolic Oszmiany na Wileńszczyźnie, fot. Antoni Wieczorek

Oszmiana, rozkład jazdy autobusów

Oszmiana, rozkład jazdy

Oszmiana

Pińsk, Poleszuk

Pińsk, kolegium oo. Jezuitów, handel

Pińsk

Pińsk, nadbrzeże

Pińsk, magistrat

Pińsk, most

Pińsk, mały targ

Pińsk, kościół katedralny, sklep papierniczy

Pińsk, ul. Kościuszki

Pińsk, targ nad Piną

Pińsk, kolegium oo. Jezuitów

Pińsk, ulica Brzeska

Pińsk, ulica Brzeska

Pińsk, ogólny widok

Pińsk, poleskie typy ludowe

Pińsk, rynek

Pińsk, widok z nad Piny

Pińsk, plac 3-go Maja

Pińsk, plac 3-go Maja

Pińsk, Płyta Nieznanego Żołnierza

Pińsk, ulica Bernardyńska

Panorama Pińska, ulica Brzeska

Pińsk

Pińsk

Pińsk

Pińsk

Pińsk, targ nad Piną, fot. Katz

Pińsk

Pozdrowienie z Podhajec, ratusz

Podhajce, kościół

Podhajce, rynek

Podhajce, dworzec

Podhajce, kościół św. Trójcy, fot. Henryk Herbst

Podhajce, widok ogólny

Podhajce, gaj i dwór

Podhajce, widok nad stawem, młyn

Podhajce, cerkiew

Podhajce

Prużana, rynek

Prużana, ulica doktora Pacewicza

Mapa powiatu prużańskiego

Rohatyn

Rohatyn, rynek

Rohatyn

Rohatyn, magistrat

Rohatyn, kościół

Rohatyn, cerkiew

Odnowiony w r. 1936 kościół w Rohatynie

Rohatyn, dom T. S. L.

Rohatyn, elektrownia

Rohatyn, rynek

Rohatyn, ruiny

Rohatyn, ulica Stanisławowska

Rohatyn, droga do Brzeżan

Pozdrowienie z Rohatyna, dom p. Stenzla

Ogólny widok Rohatyna od strony wschodniej

Różana

Popisy harcerskie w Sejnach

Słonim, rynek

Słonim, rynek

Słonim, hale targowe

Słonim, ulica Kościuszki

Słonim, ogólny widok

Słonim, ulica Mickiewicza

Słonim, ulica Mickiewicza

Słonim, ulica Mickiewicza

Słonim, ulica Mostowa

Słonim, ulica Sienkiewicza

Słonim, poczta główna

Słonim

Słonim, meczet mahometański

Słonim, brama kościoła S.S. Niep. Pocz. N. P. Marji

Słonim, kościół pobernardyński

Słonim, most na Kanale Ogińskiego

Słonim, rzeka Szczara

Słonim

Słonim, fot. Boris Weinstein

Słonim

Słonim

Słonim, szkoła realska

Słonim, fot. Boris Weinstein

Słonim, fot. Boris Weinstein

Na targu w Słonimie, fot. Józef Szymańczyk

Słonim, fot. Boris Weinstein

Słonim, fot. Boris Weinstein

Włodawa, ogłoszenie

Włodawa, wnętrze synagogi

Włodzimierz Wołyński

Włodzimierz Wołyński, afisz

Zdzięcioł

Żółkiew

Żółkiew

Żółkiew

Żółkiew, fot. A. Friedrich

Żółkiew, domy podcieniowe, rys. Aleksander Mann

Żółkiew, brama wjazdowa, od strony zachodniej

Żółkiew, dworki, rys. Aleksander Mann

Żółkiew

Żółkiew, ruiny zamku

Żółkiew, zamek

Żółkiew, zamek, baszta południowo-wschodnia

Żółkiew, zamek

Żółkiew, brama do zamku

Międzyrzec Podlaski

Międzyrzec Podlaski

Międzyrzec Podlaski

Międzyrzec Podlaski

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Delatyn

Horodyszcze

Horodyszcze

Horodyszcze

Horodyszcze

Horodyszcze

Horodyszcze

Horodyszcze

Horodyszcze

Horodyszcze

Horodyszcze

Łańcut
All iconographic materials come from the collections of Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona [National Digital Library "Polona"] (www.polona.pl)