Projekt "Shtetl Routes" ma na celu wsparcie rozwoju turystyki w oparciu o żydowskie dziedzictwo kulturowe pogranicza Polski, Białorusi i Ukrainy.

 

Projekt "Shtetl Routes" ma na celu wsparcie rozwoju turystyki w oparciu o żydowskie dziedzictwo kulturowe pogranicza Polski, Białorusi i Ukrainy.

 

Teatr NN

Szlak lokalnych fotografów

Początki fotografii w Polsce sięgają 1839 roku, kiedy do kraju dotarły informacje o wynalezieniu dagerotypu. Fotografia szybko stała się popularna, a pod koniec XIX wieku coraz liczniej zaczęły powstawać profesjonalne zakłady fotograficzne. W niektórych miastach było ich nawet kilka. Warto zwrócić uwagę na fakt, że profesją fotografa najczęściej zajmowali się Żydzi. Niezwykłym zjawiskiem społecznym na terenach Polski pod koniec XIX i na początku XX wieku była działalność fotografów wędrownych. Podróżowali oni po prowincji i tam oferowali mieszkańcom swoje usługi fotograficzne. Nie zachowały się żadne dokumenty na ich temat dlatego w większości przypadków jedynie zdjęcia są świadectwem ich działalności. Obecnie pamięć o tych fotografach jest przypominana, ale nadal wielu z nich pozostaje nieznanych lub zapomnianych.  Ze względu na wyjątkowość oraz aurę tajemniczości, która otacza czarno-białe przedwojenne fotografie, warto się z nimi zapoznać. Zapraszamy w podróż szlakiem lokalnych fotografów.

Szlak lokalnych fotografów
fot. Stanisław Sheybal (fotografia prezentowana dzięki uprzejmości pani Jolanty Sheybal)

Czarno-białe fotografie są niekiedy jedyną pamiątką zaginionego już świata żydowskich sztetli. Jest to dla nas tym bardziej cenne źródło, że zdjęć zachowało się niewiele, a większość z nich została zniszczona w czasie II wojny światowej. Szlak lokalnych fotografów prowadzi przez 22 miejscowości, w których poznamy 28 fotografów. Miasteczka na szlaku to miejsca, w których fotografowie się urodzili lub które w dorosłym życiu obrali na swój dom rodzinny i miejsce pracy. Obecnie są to miejscowości leżące na pograniczu Polski, Ukrainy i Białorusi.

Szlak prowadzi przez: Szczebrzeszyn, Wielkie Oczy, Cieszanów, Siedlce, Orlę, Kleszczele, Ciechanowiec, Szczuczyn, Międzyrzec Podlaski, Kazimierz Dolny, Lubaczów, Ostróg, Kamieniec Podolski, Krzemieniec, Włodzimierz Wołyński, Żółkiew, Lenin, Nowogródek, Stolin, Słonim, Zdzięcioł i Pińsk.

Większość przedstawionych fotografów to osoby praktycznie nieznane lub znane tylko lokalnym historykom i pasjonatom. Zachowało się po nich niewiele zdjęć. Często nie mamy żadnych informacji o ich życiu prywatnym. Czasami jest to tylko jedna fotografia podpisana nazwiskiem autora lub z pieczątką jego zakładu.

Fotografowie, których poznamy na szlaku to: Faye Schulman, Chaim Lejzor Sztrajcher, Mowsze Szymenowicz, J. Winnik, Adolf Gancwol - Ganiewski, D. Duksin, Fajwel Lejbow Rogozik, Baruch (Bernard) Henner, E. Katz, Zalman Kaplan, D. Wajnszelbilt, Lejbowicz, Michał Greim, S. Hochman, Adam Tabiński, Józef Szymańczyk, Jerzy Kostko, Krantz, Chaim Kronharc, G. Obersztern, Izak Feldman, Fuchs, Z. Weiner, Ludwik Gronowski, Stanisław Sheybal, Dominik Zoner, Fortunata Obrąpalska i Ada Janczewska.

Szlak ma przywrócić pamięć o tych zapomnianych fotografach, którzy przed wojną byli dobrze znani w swoich lokalnych społecznościach, a ich zakłady i usługi cieszyły się powszechną renomą.

Faye Schulman, ur. 1919 (Lenin, Białoruś)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Faye Schulman (www.jewishpartisans.com)

Faye Schulman urodziła się w 1919 roku w 10-tysięcznym Leninie, gdzie połowę mieszkańców stanowili Żydzi. W wieku 10 lat nauczyła się fotografii od swojego starszego brata Mosze. Podczas okupacji prowadziła jedyny w miasteczku zakład fotograficzny. Schulman dostała rozkaz wykonywania zdjęć do dowodów osobistych i nagrywania filmów dla nazistów. W 1942 roku naziści zamordowali w Leninie 1850 osób, w tym jej rodziców i młodsze rodzeństwo. Ze względu na swoje umiejętności udało jej się przeżyć. Potem uciekła i została partyzantką walczącą w sowieckiej brygadzie partyzanckiej w lasach przy dawnej granicy polsko - radzieckiej. Jej fotografie dokumentują walkę i życie codziennie partyzantów. Zrobiła ponad 100 zdjęć, które wywoływała przykryta kocem, a podczas akcji zakopywała aparat w lesie. Po wojnie wyemigrowała do Kanady, gdzie mieszka do dzisiaj.

Chaim Lejzor Sztrajcher (Szczebrzeszyn, Polska)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Chaim Sztrajcher (yizkor.nypl.org)

Zachowało się bardzo niewiele informacji o fotografie Chaimie Sztrajcherze. Wiadomo tylko, że w okresie międzywojennym prowadził Zakład Fotograficzny “Venus” w Szczebrzeszynie przy ulicy Rynek 32. Sztrajcher w czerwcu 1939 roku wykonał, jako jedno z ostatnich, zdjęcie  grupy dzieci i młodzieży ze szkoły powszechnej w Czarnymstoku. Na odwrocie fotografii zachował się znak firmowy zakładu.

Mowsze Szymenowicz (Nowogródek, Białoruś)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Mowsze Szymenowicz pochodził z Nowogródka. Przez 12 lat zajmował się drukarstwem, ale nie mając szerszych widoków w tej dziedzinie przerzucił się na fotografikę. Założył pierwsze w Nowogródku atelier fotograficzne. Zakład mieścił się u wejścia na górę zamkową.

J. Winnik (Nowogródek, Białoruś)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

J. Winnik (Centrum Dokumentacji Kultur Pogranicza - Fundacja Pogranicze)

J. Winnik prowadził zakład fotograficzny w Nowogródku. Zachowało się sporo sygnowanych pocztówek z widokami Nowogródka z lat 1917 i 1918. Zakład z pewnością działał jeszcze w lipcu 1939 roku - zachowało się zdjęcie, które fotograf wykonał podczas inauguracji turnusu kolonijnego w miejscowości Nowojelnia.

Baruch (Bernard) Henner, 1842-1926 (Wielkie Oczy, Polska)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

B. Henner (polona.pl)

Baruch Henner był znanym fotografem galicyjskim przełomu XIX i XX wieku. Urodził się w Wielkich Oczach 15 sierpnia 1842 w domu o numerze 150. Jego rodzicami byli Samuel i Pesa z domu Brand. Rodzina Hennerów mieszkała w Wielkich Oczach co najmniej od połowy XVIII wieku. Henner zawodu uczył się od Louisa Lumiere’a podczas pobytu we Francji. Był fotografem i właścicielem zakładów fotograficznych w Przemyślu. Został pochowany na cmentarzu żydowskim w Przemyślu.

Adolf Gancwol - Ganiewski, 1870-1942 (Siedlce, Polska)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Adolf Gancwol - Ganiewski był siedleckim fotografem. Urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Od 1895 roku prowadził w Siedlcach zakład fotograficzny. Fotografował ważne uroczystości, architekturę Siedlec i okolic, mieszkańców miasta – Polaków, Żydów, Rosjan, Niemców. Specjalizował się zwłaszcza w zdjęciach grupowych – policjantów, strażaków, żołnierzy, a także uczniów kończących siedleckie szkoły. 1 kwietnia 1942 roku został osadzony w siedleckim getcie. Mógł  opuszczać getto i nadal prowadzić swój zakład. Zginął w Treblince. Zachowało się całe jego archiwum - ponad 900 negatywów, które znajduje się obecnie w Muzeum Regionalnym w Siedlcach.

D. Duksin (Orla, Polska)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

D. Duksin był fotografem o którym zachowało się niewiele informacji. Wiadomo tylko, że w 1928 roku prowadził zakład fotograficzny w Bielsku Podlaskim. Prawdopodobnie pracował jako fotograf wędrowny wykonując zdjęcia  na potrzeby ludności z okolicznych miejscowości - rodzinne, portretowe itp. Zachowało się sporo podpisanych zdjęć z lat 30. z Orli. Zdjęcia przedstawiają mężczyzn studiujących w beit midrasz, urzędników z Banku Ludowego, dzieci ze szkoły talmudycznej, szwaczki przy pracy, budowę szkoły, targ koński i ohel rabina.

Zdjęcia D. Duksina można obejrzeć na stronie Archiwum YIVO w Nowym Jorku

Fajwel Lejbow Rogozik (Ciechanowiec, Polska)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Fajwel Lejbow Rogozik był pierwszym zawodowym fotografem w powiecie wysokomazowieckim. Rogozik przybył do Ciechanowca z Międzyrzeca Podlaskiego. Początkowo pracował jako fotograf objazdowy, a w 1912 roku założył stałe atelier fotograficzne. Z zakładu Rogozika pochodzą najstarsze znane widoki miasteczka. Większość z nich przedstawia nieistniejące już budynki i ulice, które zniszczone zostały podczas I i II wojny światowej. Część fotografii to różne zdjęcia okolicznościowe oraz portrety przedstawiające mieszkańców Ciechanowca.

Zdjęcia Fajwela Rogozika można obejrzeć na  miejskim portalu internetowym Ciechanowca.

Krantz (Międzyrzec Podlaski, Polska)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

W Międzyrzecu Podlaskim istniało kilka zakładów fotograficznych. Jednym z najstarszych był zakład Krantza znany pod nazwą Fotografia „KRANTZ” Międzyrzec. Zakład znajdował się na ulicy Lubelskiej. Powstał on około 1906 roku i działał do pierwszych lat dwudziestolecia międzywojennego.

Chaim Kronharc (Międzyrzec Podlaski, Polska)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

W Międzyrzecu Podlaskim istniało kilka zakładów fotograficznych. Na ulicy Lubelskiej znajdowały się aż trzy zakłady. Jednym z zakładów świadczących usługi fotograficzne był zakład Chaima Kronharca pod szyldem „Fotografia Ch. Kronharc”. Zakład działał od 1914 roku. O samym fotografie niewiele wiadomo. Z odnalezionych informacji wynika, że Kronharc należał do Żydowskiej Partii Ludowej.

G. Obersztern (Międzyrzec Podlaski, Polska)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

W Międzyrzecu Podlaskim istniało kilka zakładów fotograficznych. Zakład fotograficzny Oberszterna mieścił się przy ulicy Żwirki i Wigury 43.

Izak Feldman (Międzyrzec Podlaski, Polska)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

W Międzyrzecu Podlaskim istniało kilka zakładów fotograficznych. Na ulicy Lubelskiej znajdowały się aż trzy zakłady. Zakład „Foto Film Izak Feldman” mieścił się pod numerem Lubelska 43.

Fuchs (Lubaczów, Polska)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Żyd Fuchs prowadził zakład fotograficzny w Lubaczowie pod koniec lat 20. i 30. Zakład mieścił się przy ulicy Markijana Szaszkiewicza (obecnie ulica Wyszyńskiego). Z powodu likwidacji zakładu przez Niemców, jedynym znanym i oficjalnym zakładem fotograficznym w okolicy stał się zakład Adama Tabińskiego w Cieszanowie.

Z. Weiner (Lubaczów, Polska)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Żyd Weiner prowadził zakład fotograficzny w Lubaczowie pod koniec lat 20. i 30. W podwórzu, gdzie obecnie znajduje się Gminna Spółdzielnia, stała altana z wieloma szybami, która była atelier Weinera. Z powodu likwidacji zakładu przez Niemców, jedynym znanym i oficjalnym zakładem fotograficznym w okolicy stał się zakład Adama Tabińskiego w Cieszanowie.

S. Hochman (Stolin, Białoruś)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

S. Hochman (polona.pl)

S. Hochman był lokalnym fotografem ze Stolina. Zachowało się kilka podpisanych zdjęć, ale o życiu fotografa niewiele wiadomo. Zdjęcia Hochmana zbliżone są w stylu do fotografii Józefa Szymańczyka, który w latach 30. fotografował Polesie i jego mieszkańców. Hochman stosował na zdjęciach białe napisy wykonane za pomocą przymocowanych do negatywu masek fotograficznych (np. Typy Poleskie, Naprawa sieci) co miało ułatwić identyfikację formy i idei.

E. Katz (Pińsk, Białoruś)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

E. Katz (polona.pl)

Fotograf E. Katz prowadził zakład w Pińsku przy ulicy Kościuszki, która w okresie międzywojennym była centralną ulicą miasta. Zakład mieścił się pod numerem Kościuszki 23 lub 24. Mieszkańcy Pińska byli dumni ze swojego miasta, lubili chadzać na spacery bulwarem nad rzeka Piną lub właśnie ulicą Kościuszki. Eleganccy i wystrojeni często odwiedzali zakład fotograficzny. Zachowało się sporo zdjęć przedstawiających małżeństwa, rodziny i przyjaciół. Katz fotografował także widoki miasta i różne uroczystości odbywające się w Pińsku, m.in. uroczystość otwarcia mostu na Pinie w 1932 roku.

Zalman Kaplan, zm. 1941 (Szczuczyn, Polska)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Zalman Kaplan był żydowskim fotografem ze Szczuczyna. Prowadził słynne studio „Fotografja Z. Kaplan, Szczuczyn-Białostocki”. Zakład mieścił się przy ulicy Kilińskiego 24. Studio zostało odznaczone  za twórczość czteroma medalami. Kaplan uznawany jest za wybitnego fotografika portrecistę i mistrza światła. Większość zdjęć wykonywał przy naturalnym oświetleniu, jego studio miało dwie szklane ściany i szklany dach. Kaplan pracował od 1890 roku aż do swojej śmierci i wykonal w tym czasie dziesiątki tysięcy zdjęć. Fotograf zginął w 1941 roku.

Bogatą kolekcję zdjęć Zalmana Kaplana można zobaczyć na stronie www.szczuczyn.com

D. Wajnszelbilt (Ostróg, Ukraina)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

D. Wajnszelbilt był fotografem, który pracował w Ostrogu. Jego zakład znajdował się przy ulicy Pierackiego 22. Zachowało się sporo sygnowanych zdjęć przedstawiających dzieci pod opieką Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Ostrogu.

Zdjęcia D. Wajnszelbilta można obejrzeć na stronie Archiwum YIVO w Nowym Jorku.

Lejbowicz (Zdzięcioł, Białoruś)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Lejbowicz

Lejbowicz był żydowskim fotografem, który pracował w miasteczku Zdzięcioł. Zachowało się kilka fotografii z lat 20. sygnowanych przez Lejbowicza. Zdjęcia przedstawiają m.in. członków orkiestry bałałajkowej, ulicę Żydowską w Zdzięciole, dzieci biegające po rynku o dziennikarzy i redaktorów czasopisma Hehaver. Niewiele wiemy o życiu fotografa. Nie jest znane nawet jego imię. Wiadomo tylko, że miał on syna Lejzera.

Michał Greim, 1828-1911 (Kamieniec Podolski, Ukraina)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Michał Greim (polona.pl)

Michał Greim był Polakiem, który mieszkał w Kamieńcu Podolskim. Tam prowadził swój zakład fotograficzny. Greim był fotografem amatorem, z początku rzemieślnikiem i dokumentalistą, z czasem stał się wybitnym artystą. Najbardziej charakterystyczne dla Michała Greima są portrety. Portrety typów ludowych Podola i Besarabii, Żydów, parających się zajęciami już nieistniejącymi - kata, bednarza, handlarza ryb czy tandeciarza.

Adam Tabiński (Cieszanów, Polska)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Adam Tabiński (mbp.cieszanow.archiwa.org)

Adam Tabiński był cieszanowsko - lubaczowskim fotografem.  Przyjechał do Cieszanowa w połowie lat 20. ze Lwowa, gdzie wcześniej prowadził zakład fotograficzny razem ze swoim bratem Antonim. W cieszanowskim zakładzie, który znajdował się przy rynku, wykonywał zdjęcia mieszkańcom miasteczka i okolic. Tabiński przez lokalnych historyków uważany jest za postać kontrowersyjną, wręcz tragiczną. Fotograf był karłem i nie stronił od kieliszka.

Józef Szymańczyk, 1909-2003 (Słonim, Białoruś)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Józef Szymańczyk (polona.pl)

Józef Szymańczyk urodził się w 1909 roku w Kosowie Poleskim. Od 14 roku życia interesował się fotografią, najpierw jako samouk, później zdobył papiery mistrzowskie i otworzył własny zakład, najpierw w Kosowie, a następnie w Słonimiu. Zakład słonimski prowadził w czasie wojny. W latach trzydziestych wykonał cykl fotografii obrazujących Żydów i pracę poleskich chłopów.

Jerzy Kostko, zm. 1976 (Kleszczele, Polska)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Jerzy Kostko (albom.pl)

Jerzy Kostko był lokalnym fotografem w Kleszczelach. Prowadził swój zakład od lat 20. do 70., także w czasie okupacji. Zakład znajdował się w domu, w którym mieszkał, przy ulicy Kolejowej. W większości domów w Kleszczelach zachowały się zdjęcia z jego atelier. Archiwum Jerzego Kostko to unikalny, socjologiczny dokument, który pokazuje mieszkańców Kleszczel w dni powszechne i święta, w czasie wesel i pogrzebów. W miasteczku był zwyczaj, że w czasie świąt po nabożeństwie w cerkwi chodziło się w ładnych strojach i butach zrobić zdjęcie u fotografa. Kostko najczęściej wykonywał zdjęcia w plenerze przed swoim domem, pozującym dawał do ręki gałązkę lub kwiatka i kazał stać na baczność. Charakterystyczne dla niego są również zdjęcia na tle antycznych kolumienek, które miał w swoim atelier.

Fotografie Jerzego Kostko prezentujemy dzięki uprzejmości Stowarzyszenia Edukacji Kulturalnej WIDOK. Więcej informacji oraz bogate archiwum fotografa można znaleźć na stronie albom.pl.

Ludwik Gronowski, 1904-1945 (Krzemieniec, Ukraina)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Ludwik Gronowski urodził się w 1904 roku w Warszawie, ale obrał Krzemieniec na swój dom rodzinny i miejsce pracy. W latach 1930-1939 był członkiem Krzemienieckiego Towarzystwa Fotograficznego. Jego prace gościły w wielu galeriach na świecie (Londyn, Paryż, Monachium, Antwerpia). Większość fotografii Gronowskiego zaginęła w czasie wojny.

Stanisław Sheybal, 1891-1976 (Krzemieniec, Ukraina)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Stanisław Sheybal

Stanisław Sheybal urodził się w 1891 roku w Samborze, a najważniejszy okres życia zawodowego spędził w Krzemieńcu. W okresie międzywojennym Krzemieniec był ważnym ośrodkiem rozwoju fotografii artystycznej, a Sheybal był jednym z twórców i animatorów działalności artystycznej w tym mieście. Jego pasją była fotografia artystyczna, tworzył nastrojowe krajobrazy, lubił fotografować niebo i chmury, dlatego często był nazywany fotografem - poetą. W jego dorobku znajdują się również kompozycje figuralne i fotomontaże.

Fotografie Stanisława Sheybala prezentujemy dzięki uprzejmości pani Jolanty Sheybal.

Dominik Zoner, 1815-1883 (Żółkiew, Ukraina)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Domink Zoner (polona.pl)

Dominik Zoner urodził się w Żółkwi. Jego brat Franciszek był burmistrzem w rodzinnym mieście. Zoner fotografii uczył się we Lwowie i w Wiedniu. Pracował jako fotograf wędrowny robiąc zdjęcia mieszkańcom Galicji i Rosji. W 1858 roku zamieszkał w Łodzi i otworzył tam pierwszy w mieście zakład fotograficzny.

Fortunata Obrąpalska, 1909-2004 (Włodzimierz Wołyński, Ukraina)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Fortunata Obrąpalska urodziła się w 1909 roku w Włodzimierzu Wołyńskim. Uznawana jest za wybitną fotograficzkę.Fotografią zainteresowała się pod wpływem i za namową Jana Bułhaka. Początkowo tworzyła w stylu piktorializmu. W późniejszych latach zainteresowała się fotografia nowoczesną. Zajmowała się również fotografią przyrodniczą. Jej mąż Zygmunt Obrąpalski był znanym fotografem i działaczem Związku Polskich Artystów Fotografików.

Ada Janczewska (Kazimierz Dolny, Polska)Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Ada Janczewska

Ada Janczewska była fotografką dokumentalistką. Nieznane są żadne informacje o jej życiu. Zachowało się kilka jej fotografii z lat 20. przedstawiających Żydów z Kazimierza Dolnego. Jej fotografie były pokazywane na wystawie „Dokumentalistki - polskie fotografki XX wieku” w Zachęcie w 2008 roku. 

opracowała Maria Radek

 

Źródła:

Grażyna Stojak, Śladami rodziny Hennerów. Z dziejów przemyskiej fotografii, Przemyśl, 2006

Sławomir Kordaczuk, Siedlecki fotograf. Adolf Ganiewski (Gancwol) 1870-1942, Siedlce, 2009

Andrzej Matynia, Adolf Gancwol - Ganiewski. Fotograf Podlasia, „Art & Business", 2007, 9

Andrzej Keczyński, Puszcza Białowieska w fotografii, „Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego", 2007, 13

Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa, 1928

Mateusz Borysiuk, Społeczność żydowska Międzyrzeca Podlaskiego w okresie międzywojennym, „Studia Żydowskie. Almanach", 2012, 2

M. Kowalski, Zakłady fotograficzne w Międzyrzecu Podlaskim, „Rocznik Międzyrzecki", 1975, VII

Adam Szajowski, Powiatowa fotografia, „Kresowiak Galicyjski", 2005, 8 (105), s. 7

Adam Szajowski, Dzieciak w koszulce, manekiny, i szuflada zegarków, „Kresowiak Galicyjski", 2005, 12 (109), s. 7

Adam Szajowski, Mały wielki człowiek. Rzecz o Adamie Tabińskim, „Kresowiak Galicyjski", 2005, 9 (106), s. 9

Adam Szajowski, Legenda zamknięta we wspomnieniach, „Kresowiak Galicyjski", 2005, 10 (107), s. 10

Adam Szajowski, O zdjęciach i wojnie, „Kresowiak Galicyjski", 2005, 11 (108), s. 5

Władysław Abramowicz, Drukarnie w Nowogródku, „Ziemia Lidzka. Miesięcznik Krajoznawczo-Regionalny", 1939, 6, s. 153-160

http://kultura.wp.pl/title,Schuman-Faye,wid,11233490,wiadomosc.html?ticaid=116e0b

http://www.sztetl.org.pl/pl/cms/opowiesc/2482,opowiesc-o-faye-schulman/

http://jewishcurrents.org/tag/faye-schulman

http://www.sztetl.org.pl/pl/article/szczebrzeszyn/5,historia/?action=view&page=6

http://kresy24.pl/15527/moj-nowogrodek-wspomnienia-zofii-boradyn/

http://wielkieoczy.itgo.com/People/Henner_Baruch.htm

http://www.ciechanowiec.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=277

http://kresy24.pl/54317/polesie-w-obiektywie-mistrzow-fotografii/

http://www.museumoffamilyhistory.com/pfh.pinsk-winick.htm

http://www.pinsk.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=3&Itemid=3

http://www.szczuczyn.com/kaplan.htm

http://etnomuzeum.eu/Aktualnosci,612_ciemne_swiecidlo_fotografie_michala_greima_na_wystawie.html

http://www.sztetl.org.pl/pl/person/67,michal-greim/

http://albom.pl/?id=kleszczele

http://muzeumliteratury.pl/krzemieniec-ludwika-gronowskiego-wystawa-fotograficzna/

http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/ksiazki/1531211,1,recenzja-ksiazki--ludwik-gronowski-fotografie-krzemieniec-1930-1939.read

http://sheybal.pl/stanislaw-sheybal/

http://www.foto-info.pl/fotografia-w-polsce-czytelnia-172/499-zoner-dominik-1822-1885.html

http://culture.pl/pl/tworca/fortunata-obrapalska

http://culture.pl/pl/wydarzenie/dokumentalistki-polskie-fotografki-xx-wieku

Polecane

Zdjęcia

Słowa kluczowe